Az sanly çeper eser, ýumşak oýnawaçlar ýaly ýaş, jyns we medeni taýdan tapawutlary ýeňip biler. Duýgulary ähliumumy alýarlar we emosional baglanyşygyň nyşany hökmünde bütin dünýäde ykrar edilýär. Plýus oýnawaçlar, yssylyga, howpsuzlyga we ýoldaşlyga bolan esasy islegini görkezýär. Softumşak we sypaýy, olar diňe oýunjak däl. Adamyň aňyny köşeşdirmekde has çuňňur rol oýnaýarlar.
1902-nji ýylda Morris Miçitom birinjisini döretditäjirçilik ýumşak oýunjak, “Teddy aýy”. Ruzweltiň “Teddi” lakamyndan ylham aldy. Miçitom Ruzwelt lakamyny ulansa-da, häzirki prezident bu düşünjäni, abraýyna hormatsyzlyk diýip hasaplap, ony halamaýardy. Aslynda, “Teddi aýy” köp milliardlyk pudagy döretdi. Doldurylan oýnawaçlaryň taryhy, ýönekeý doldurylan haýwanlardan häzirki wagtda görkezýän zatlaryna - hemme ýerde bar bolan Amerikanyň nusgawy sowgadyna öwrülmegini görkezýär. Çagalara şatlyk getirmek üçin ABŞ-da döräpdirler, emma häzirki döwürde olary dürli ýaşdaky adamlar söýýärler.
Psihologiýa, ýumşak oýunjak çaganyň duýgularyny ösdürmekde nähili möhüm rol oýnaýandygyny görkezýän sebäpler berýär. Iňlis ösüş psihology Donald Winnikott muny "geçiş obýekti" teoriýasy bilen teklip edip, hossarlara garaşlylygyň geçişini ýumşak oýunjaklar arkaly amala aşyrjakdygyny aýtdy. Minnesota uniwersitetinde geçirilen başga bir gözleg, doldurylan haýwanlary gujaklamak beýniniň streslere garşy örän oňat işleýän “gysga gormony” bolan oksitosiniň bölünip çykýandygyny görkezýär. Bu diňe bir çagalar däl; ulularyň takmynan 40% -i çagalykdan ýumşak oýunjaklary saklandyklaryny boýun alýarlar.
Softumşak oýunjaklargloballaşma bilen köp medeniýetli üýtgeşiklikleri ösdürdi. “Rilakkuma” we “Burç jandarlary” Japaneseaponiýanyň medeni höwesini ýiti görkezýär. Demirgazyk ýumşak oýunjaklar, geometrik şekilleri boýunça Skandinaw dizaýn filosofiýasyny görkezýär. Hytaýda panda gurjaklary medeni ýaýlymda möhüm rol oýnaýar. Hytaýda öndürilen panda ýumşak oýunjak halkara kosmos stansiýasyna äkidildi we kosmosda ýörite “ýolagçy” boldy.
Käbir ýumşak oýunjaklar häzirki wagtda ykjam programma bilen gabat gelýän temperatura datçikleri we Bluetooth modullary bilen ýerleşdirildi we öz gezeginde ýumşak haýwanyň ussasy bilen “gürleşmegine” mümkinçilik döredýär. Japaneseapon alymlary, şeýle hem, duýgularyňyza okap we jogap berip bilýän, akylly we akylly ýoldaş görnüşinde AI we ýumşak oýunjak garyndysy bolan bejeriş robotlaryny döretdiler. Şeýle-de bolsa, maglumatlaryň hemmesinden görnüşi ýaly, has ýönekeý ýumşak haýwan saýlanýar. Belki sanly döwürde, köp zat bitirilende, birneme gyzgynlygy isleýär.
Psihologiki derejede ýumşak haýwanlar, adamlar üçin özüne çekiji bolup galýar, sebäbi nemes zoology Konrad Lorenz tarapyndan girizilen "ýakymly jogap" berýär. Uly gözler we tegelek ýüzler ýaly “kiçijik” kelleler we terbiýe instinktlerimizi ýer ýüzüne getirýän çibi bedenleri ýaly özüne çekiji häsiýetler bar. Newrologiýa, “Reward Comms” ulgamynyň (n Accumbens - beýniniň sylag gurluşy) ýumşak oýnawaçlary görmek bilen hereket edýändigini görkezýär. Bu, bir çaga seredende beýniniň beren jogabyny ýada salýar.
Maddy önümleriň köp döwründe ýaşasak-da, ýumşak oýunjak bazarynyň ösmegine päsgel berýän zat ýok. Ykdysadyýet seljerijileriniň beren maglumatlaryna görä, ýumşak bazary 2022-nji ýylda sekiz milliard bäş ýüz million dollara, 2032-nji ýyla çenli on iki milliard dollardan geçer diýip çaklaýarlar. Ulular ýygnamak bazary, çagalar bazary ýa-da ikisi hem bu ösüşiň katalizatory boldy. Muny Japanaponiýanyň “häsiýetli periferiýa” medeniýeti we ABŞ-da we Europeewropada “dizaýner oýnawaç” ýygnaýjylary haýran galdyrdy.
Doldurylan haýwanymyzy gujaklanymyzda, zatlarymyzy janlandyrýan ýaly bolup görünýär - ýöne hakykatdanam çaga oňa teselli berýäris. Belki, jansyz zatlar ajaýyp sessiz diňleýjileri edýändikleri üçin duýgynyň gap-gaçlaryna öwrüler, hiç haçan höküm çykarmazlar, sizi hiç haçan terk etmezler ýa-da gizlin syrlaryňyzy taşlamazlar. Bu nukdaýnazardan,ýumşak oýunjaklarköp wagtdan bäri diňe “oýnawaçlar” hökmünde garalman, tersine, adam psihologiýasynyň möhüm bölegine öwrüldi.
Iş wagty: Iýul-08-2025